بدن ما همواره در معرض خطر بوده و گهگاه پذيراي مهمانهاي ناخواندهاي ميشود که ممکن است واکنشهاي متفاوتي در مقابل ايـن گـونـه عوامل نشان دهد. ويروسها، باکتريها و عوامل حـسـاسـيـتزا از ايـن دسـتـه عـوامل هستند.
زگيل هم يکي از واکنشهاي بدن است که به دنبال ورود ويروسها ايجاد ميشود. دانه ي معمولا ريزي که از لحاظ ظاهري خوش قيافه نيست و موجب آزار و ناراحتي بيمار ميشود و همين عامل، بيشترين دليل تلاش بيماران براي درمان آن است.
زگيل، برآمدگي کوچک و تومور خوشخيم پوستي است که بر اثر آلودگي به نوعي ويروس ايجاد ميشود. در واقع زگيل رشد غير سرطاني پوست و نوعي اختلال سيستم ايمني به حساب ميآيد. زگيلها در بيشتر موارد شامل يک يا چند نقطه ريز سياه و در حقيقت عروق خوني منعقد شده هستند. آنها به رنگ پوست، سفيد، صورتي يا قهوهاي مايل به زرد هستند، سطحي ناهموار دارند و معمولا جز خارش، عارضه شديد ديگري ندارند. ولي انواعي از زگيلها سرطاني ميشوند؛ از اين ميان ميتوان به زگيلهاي ناحيه تناسلي اشاره کرد.
به طور کلي زگيل انواع مختلفي دارد که شامل زگيل معمولي، زگيل پا، زگيل مسطح، زگيل تناسلي، زگيل نخي و زگيل قارچي است که بيشتر در کف دستها، پاها، کناره ناخن، پشت دست و حتي داخل دهان ديده ميشود.
زگيل چگونه ايجاد ميشود؟
حتما تا به حال شنيدهايد که ميگويند اگر به گربه آب بپاشيد، زگيل درميآوريد؛ تعبيري که گوشهايمان از کودکي با آن آشناست. اما بايد گفت که آب پاشيدن به گربه هيچ ربطي به زگيل درآوردن ندارد، بلکه زگيل تنها نوعي اختلال سيستم ايمني بدن است که بر اثر آلودگي با نوعي ويروس ايجاد ميشود. البته زگيل زماني ايجاد نشانه ميکند که به دليل اندازه و شکل، ناخوشايند ميشود.
زگيل معمولي از طريق تماس مستقيم با ويروس ايجاد ميشود. اين ويروس حتي ميتواند از طريق حوله آلوده يا لوازم شخصي فرد مبتلا منتقل شود. ولي به طور کلي سيستم ايمني افراد با هم متفاوت است و پاسخهاي مختلفي به ويروس ميدهد و لزوما هر کسي که با ويروس در تماس است، به زگيل مبتلا نميشود.
آيا زگيل يک بيماري مسري است؟
بله. زگيل بسيار مسري است و به راحتي از طريق تماس پوستي ميتواند از فردي به فرد ديگر منتقل شود. زگيل از طريق تماس مستقيم يا وسايل آلوده منتقل ميشود و از زمان ورود ويروس تا بروز زگيل، چند ماه طول ميکشد. خطر سرايت زگيل در زگيلهاي تناسلي بيش از ديگر انواع آن است و در اين شرايط همسر فرد آلوده بايد تحت بررسي قرار گيرد.
زگيل از راه تماس نزديک به همراه سايش و فشار، مثل فشردن دست يکديگر، گاز گرفتن دست آلوده و انگشت در دهان کردن و استفاده از حوله آلوده و کفشهاي مرطوب در حمام و استخرها منتقل ميشود.
چه افرادي بيشتر در معرض خطر ابتلا هستند؟
معمولا در افـرادي کـه دچار ضعف سيستم ايمني هستند يا از داروهاي تضعيفکننده ايمني بدن استفاده ميکنند و در افراد مبتلا به ويروسHIV ، احتمال ابتلا به زگيل و تعداد ضايعات بيشتر است.
همچنين 92 درصد از بيماراني که تحت پيوند کليه قرار گرفتهاند، پس از پنج سال به زگيل مبتلا شدهاند. افرادي هم که بيشتر از حمامهاي عمومي استفاده ميکنند، کودکاني که عادت به جويدن ناخنهاي خود دارند و نيز بيماران ديابتي که سيستم ايمني ضعيفي دارند، بيشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
زگيل در چه سني شايعتر است؟
زگيل معمولا در کودکان و جوانان بروز ميکند و ميزان آن در ميان مردان و زنان يکسان است. ولي به طور عمده ميتواند در هر سني ديده شود که بيشتر افراد 12 تا 16 سال مستعد ابتلا به آن هستند.
ايجاد زگيل در کودکاني که قبلا هم سابقه ابتلا را داشتهاند، سه برابر ديگر کودکان است. ميزان شيوع زگيل در سياهپوستان بيش از سفيدپوستان است.
آيا زگيل قابل درمان است؟
زگيل در بسياري از موارد خود به خود ناپديد ميشود، ولي در برخي افراد نياز به درمان دارد و در بيشتر موارد اقدام به درمان، تنها براي جلوگيري از سرايت ويروس زگيل به ساير نقاط بدن و افراد ديگر انجام ميشود.
زگيلهاي معمولي در کودکان طي مدت چند ماه يا حداکثر دو سال خود به خود از بين ميروند، ولي در صورت مقاوم ماندن و دردناک بودن زگيل بايد به سرعت به پزشک مراجعه کرد.
در ميان انواع زگيلها، زگيلهاي تناسلي به دليل احتمال سرطاني شدن، بايد بلافاصله درمان شوند و به خصوص زنان مبتلا، بايد به طور منظم آزمايش پاپ اسمير انجام دهند.
معمولترين درمانهايي که براي زگيل استفاده ميشود، شامل کاربرد اسيد ساليسيليک و اسيد لاکتيک، سرما درماني با نيتروژن مايع، استفاده از جريان الکتريکي (سوزاندن)، ايمنيدرماني با داروهاي محرک سيستم ايمني به صورت خوراکي و موضعي و جراحي با ليزر هستند. از اين ميان 70 تا 80 درصد از زگيلهاي دست با استفاده از سرمادرماني در مدت 12 هفته تا سه ماه درمان ميشوند و به نوعي مناسبترين روش درماني، همين سرمادرماني با نيتروژن مايع است که ويروسها و سلولهاي حاوي ويروس را از بين ميبرد.
اما علاوه بر درمانهاي شيميايي، برخي داروهاي گياهي و سنتي نيز هستند که در درمان زگيل نقش موثري ايفا ميکنند. به طور مثال استفاده از عصاره سير روي زگيل به مدت 7 تا 14 روز و روزي دو بار تاثير 90 درصدي در درمان زگيل دارد يا استفاده از صمغ انجير، عوارض درمان با درمانهاي شيميايي و نيز مدت آن را به نصف کاهش ميدهد.
آيا با درمان زگيل براي هميشه از شر آن خلاص ميشويم؟
زگيل به دليل ويروسي بودنش توانايي تکثير زيادي دارد و ميتواند بافتهاي سلولي اطرافش را نيز درگير کند. بنابراين بعد از درمان هم، به دليل وجود سلولهاي آلوده احتمال رشد و ايجاد زگيلهاي جديد وجود دارد. بنابراين تنها راه جلوگيري از عود زگيل و گسترش مجدد آن، درمان سريع است تا ويروسها توانايي آلوده کردن سلولهاي ديگر را نداشته باشند.
چه عواملي بروز و بدتر شدن زگيلها را افزايش ميدهند؟
تماس با فرد آلوده مهمترين راه انتقال است و در کنار آن عواملي چون کندن زگيل، دست دادن با افراد مبتلا، ليف زدن، شانه کردن يا اصلاحوسايل شخصي افراد مبتلا و نيز راه رفتن در حمامهاي عمومي و نيز استفاده از استخرها هستند که ميتوانند احتمال ابتلاي فرد را به انواع زگيل افزايش دهد. نواحي مبتلا به زگيل، سنگ پا کشيدن در زگيلهاي کف پايي، استفاده از ناخنگير فرد آلوده، مرطوب بودن نواحي مبتلا به زگيل، استفاده از حوله و وسايل شخصي افراد مبتلا و نيز راه رفتن در حمامهاي عمومي و نيز استفاده از استخرها هستند که ميتوانند احتمال ابتلاي فرد را به انواع زگيل افزايش دهد.
آيا زگيل جنبه وراثت دارد؟
برخي تحقيقات صورت گرفته عامل ايجاد زگيل را فعل و انفعال عوامل محيطي و ژنتيکي ميدانند، به طوري که دستهبندي خانوادگي و تنوع نژادي زگيل، احتمال ارثي بودن آن را بالا ميبرد. فرزندان والديني که سابقه ابتلا به زگيل داشتهاند، حدود پنج برابر بيشتر از سايرين در معرض خطر ابتلا به بيماري هستند و احتمال ابتلا به زگيل در ميان خواهران و برادران يک خانواده نيز بيشتر است. در ضمن زگيل به دليل ويروسي بودنش احتمال عود مجدد دارد.
ندا اظهري – جام جم